Gemeentewapen Petten Sloop Petten 3 - Noodwoningen -
Wederopbouw Petten 4
Gemeentewapen Zijpe

                                                                                                                       


Ik zoek voor mijn verzameling (zie collectie op deze site) ansichtkaarten en/of foto’s van Petten, Hazepolder, de Pettemerkluft,
het Korfwater, de Hondsbossche Zeewering (dijkwerkers, Prince George, reddingboot) en café Camperduin (Hargergat).


Heeft u materiaal voor mij!  Dan graag via mijn mail SEND EMAIL

                 

De wederopbouw van Petten

ir. Else F. van den Ban

Maandblad ‘Noordholland’, 6de jaargang nr. 3,
maart 1961, pagina 37-64.

Wie vóór de oorlog naar Petten ging, door een be-
noorden Alkmaar steeds wijder wordend vlak land
met steeds minder bomen, een steeds ijlere atmos-
feer en steeds lichtere waziger kleuren die de na-
bijheid van de zee deden voelen, kreeg de indruk
hij het einde van de wereld terecht te komen, als
bij Camperduin de duinen ophouden en een rechte
strakke dijk de gezichtseinder afsluit. Wel begint
dan voorbij het vroegere, kleine bescheiden groepje
lage huisjes met hoge boksdoornhagen, dat Petten
heette, nog weer een smalle duinregel, maar die 
gaf het gevoel dat het dan daarna ook werkelijk 
uit was. 

De weg eindigde even benoorden Petten bij de 
door duinzand overstoven Spreeuwendijk,  van- 
waar slechts een smal zandpad door de duinpan 
van het vroegere Korfwater liep. Het strand werd
bereikt langs het werkspoortje van de Rijkswater-
staat.

Het was en is ook nu nog duidelijk voelbaar dat
het bestaan hier verbonden is aan de zeewering,
dus afhankelijk van de arbeid van de Pettemer
dijkwerkers. Zou de zeedijk bezwijken, dan zou
dit land terugvallen in de toestand van eeuwen
geleden: het water van de Noordzee zou weer de
lage landen van de Zijpe overstromen, de smalle

duinregel zou niet overal het water ter weerszijden
kunnen weerstaan en de kust zou bij vloed weer
worden gevormd door eilanden met als enig mid-
del van bestaan de visserij. Tot men opnieuw zou
beginnen met een zeewering aan te leggen.

Het oude Petten droeg dan ook onmiskenbaar het
karakter van een werkdorp aan zee, niet van een
vakantieoord, al kwamen er ‘s zomers wel wat bad-
gasten. 

En dit karakter met de eenvoud en pretentieloosheid
die daar bij behoorden, was tevens zijn bekoring.

Toen kwam in 1940 de tweede wereldoorlog.

Veel is er in de oorlogsjaren in steden en dorpen ver-
woest en door de Duitsers gesloopt. Weinig plaatsen
zijn echter geheel met de aardbodem gelijk gemaakt
en op een andere plaats herbouwd. In ons land is
Petten zo’n geval.

Het gehele dorpje was in 1944 verdwenen.
Voor de derde maal. Reeds tweemaal eerder (en
misshien nog wel vaker in onbekende voorhistorische
tijden) was Petten door de opdringende zee verzwolgen
en meer landwaarts herbouwd.

Thans geschiedde de verwoesting door mensenhand.
In twee etappes werd Petten afgebroken, naar het heet-
te ter verkrijging van een schootsveld. Midden in de
weilanden bleef alleen het kleine kerkhof liggen op zijn
terpje, kaal en verlaten.

WOB - NIOD

Ook de tot Petten behorende buurtschappen: het groep-
je gebouwen bij de Pettemerkluft, de lintbebouwing
langs de dijken en op de duinrand, de gebouwen van
het Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwar-
tier bezuiden de Hazedwarsdijk en bijna alle zomerwo-
ningen in het Korfwater werden gesloopt. Alleen een
koloniehuis in de duinen en vier zomerwoningen in het
uiterste noorden van het Korfwater, op ruim 1 km van
het dorp, die door de Duitsers in gebruik werden geno-
men, zijn blijven staan.

De gehele bevolking werd geëvacueerd. De duinen
benoorden en de Zijperdijk beoosten het dorp werden
geheel ‘verbunkerd’, het strand werd met palen bezet 
en zigzag door de weilanden werd een tankgracht ge-
graven van ± 20 m breed en ± 3 m diep, terwijl de uit-
gekomen grond een strook weiland van ± 100 m breed
in een hobbelig onkruidveld herschiep.

WOB - RV 1 Corrie Vriesman - ter Bruggen, hier links, kijkt staan-
de op de zeedijk, uit over het grotendeels verwoeste
Petten. Vooraan het puin van de huizen aan de Voor-
buurt (zie hieronder); de woningen aan de noordkant
van de Middelbuurt zullen heel binnenkort gesloopt
worden. In het midden de kerk met links daarvan het
lijkenhuis. Rechts de boerderij, bewoond door de fam.
Breed; 1942.

Voorbuurt M 27

In augustus 1934 kreeg
Willem Vriendjes toesteming
i.v.m. het grote gezin om de oude opzichterswoning
van Rijkswaterstaat te mogen huren.

Deze woning met nr. M 27 was gelegen op de hoek
van de Pettemer Zeewering en de Voorbuurt.
 
Uit privé collectie. Register van concessiën d.d. 17 augustus 1934
Verhuring van huis met kantoor, magazijn en erf.
P-3 B 005
P-3 B 015
2 -1947 Press Photo Petten 1 -1947 Press Photo Petten
N.V. Drukkerij De Spaarnestad te Haarlem, 16-06-1947.

Op 2 juli 1928 doet Cees Vriendjes, bij de Burgemeester
en Wethouders van Petten, een aanvraag tot de afgifte
van een bouwvergunning voor de bouw van een woonhuis.


Dit huis is gelegen in de uiterste noord-oost hoek van
‘Het Pettemer Vlak’.

Op zaterdag 15 augustus 1942 kregen de bewoners
van 't Corfwater bericht dat zij hun huizen binnen drie
dagen moesten verlaten. De bewoners van Petten, 
Hazepolder en de Leihoek kregen drie dagen later 
eenzelfde bericht.


De auto die we hierboven zien aan de voormalige Voor-
buurt heeft als kenteken G66509. De G staat voor Noord
Holland. Nummer 66509 staat op naam van N.V. Drukkerij
De Spaarnestad te Haarlem. Op de trap zien we waar-
schijnlijk ook nog de chauffeur (rechts met pet) en de
journalist (links met hoed) van N.V. Drukkerij De Spaar-
nestad te Haarlem.
Dennenlust Op 21 augustus was het dorp, op last van de Duitse 
bezetter, ontruimd. De bevolking (365 zielen) moest 
maar zien waar onderdak te vinden. Voor zeer velen
van hen werden dat schuurtjes, stallen of zolders in 
de Zijpe. In de loop van 1943 werd Petten opgenomen
in de Atlantikwall. Tussen juni 1943 en mei 1944 werd 
Petten afgebroken: 119 woningen en een aantal andere
panden zoals de school en de kerk.

Cees Vriendjes wist van de N.S.B.-burgemeester 
gedaan te krijgen dat zijn huis kon blijven staan.
De firma Gebroeders De Boer, aannemer van sloop-
werken, te Oostzaan, zou die middag al beginnen
met het verwijderen van de dakpannen. 

Dennenheuvel
Cees (Cornelis) Vriendjes voor zijn huis op de hoek van
de Spreeuwen- en Zijperdijk. Op de fiets zijn dochter
Greetje en aan het stuur Geertje de Graaff, dochter van
Philippus de Graaff en Neeltje Zon.
Op het ‘Pettemer Vlak’ stond in 1945 alleen nog maar
het lijkenhuisje en op de hoek van de Spreeuwen- en
Zijperdijk de woning van Cees Vriendjes.
We staan hier aan de Spreeuwendijk met links ‘de dennen’ 
van Petten. Rechts zien we het vlak van Petten en aan het 
eind bij de Zijperdijk het huisje, ‘Dennenlust’ M 72, van 
Cees (Cornelis) Vriendjes.
TOP
Op de foto rechts kijken richting Hazepolder/Camperduin.

Links van de schapen lag het gesloopte dorp Petten.
Het weggetje dat vanaf de trap op de dijk naar links
loopt was de Voorbuurt (zie hieronder).

P-3 B 021 F
Voorbuurt met trap.




Aan de noordkant van de Hazedwarsdijk, ter hoogte van
de auto (zie pijl), naast het witte huisje, stonden houten noodwoningen.

Uiterst links (bij de andere pijl) stond de houten nood-
school op de Hazedwarsdijk (1946-1952).



 
Pettemer Zeewering met schapen
                 
WOB - PS 1 WOB - PS 2 WOB - PS 3
Uit privé collectie. Uit privé collectie. Uit privé collectie.
Noodwoningen Hazedwarsdijk 1 (zomer 1949).

v.l.n.r.:

Timmermanswerkplaats + noodwoning van de
familie C. Vriesman (de Breem).

Noodwoning Fam. J. Schager.

Huis(steen)   Fam. H. Vriesman.

Op voorgrond: Jan en Martin Kleijn uit Haarlem, 
verre familie.

                                  
                                                  Piet Schager.

Noodwoningen Hazedwarsdijk 2 (zomer 1949).

Op voorgrond v.l.n.r.;

Piet Schager (1940).

Jan en Martin Kleijn (verre fam. uit Haarlem).

Kind aan de zijkant ken ik niet (meer)

 Achtergrond huis + café familie H. Vriesman.


                                                        Piet Schager.

Noodwoningen Hazedwarsdijk 3 (zomer 1949).

v.l.n.r.;

Truus Kleijn-Koningsteijn (moeder van de jongens / kleindochter van Jan Rong, die vroeger in de buurt
van Petten gewoond heeft). Er waren familiebanden.

Martin Kleijn.

Piet Schager.

Antje Elisabeth Schager (1915-2004), die toen na het
overlijden van m'n moeder (1948) al bij ons woonde
en met wie m'n vader in 1950 getrouwd is.

Jan Kleijn.

Achtergrond: huis + café  familie Hendrik Vriesman.

                                                       Piet Schager.

Tekening noodwoningen Petten 4

We zien hier de noodwoningen aan de noordzijde van
de Hazedwarsdijk.

De noodwoning links op de foto is het houten huis
waar ik als kind met m'n ouders gewoond heb nadat
we teruggekomen waren van ons evacuatieadres in
Zijpersluis.

Van oktober 1945 tot september 1949  hebben we
daar toen gewoond, daarna zijn we verhuisd  naar het
nieuwe huis aan de Singel in Petten.

M'n vader had veel liever een huis op deze plek laten
bouwen maar dat mocht niet, te dicht aan de dijk.
Het huis daarnaast is het woonhuis + café van Hendrik
Vriesman en Neeltje Hollander, even verderop is het
huis waar tot voor enige jaren Saparow woonde, volgens
mij woonde toendertijd Kees Quak met z'n gezin daar,
maar helemaal zeker ben ik daar niet meer van.

Op de achtergrond zie je nog wat barakken, die zijn
pas rond/na 1968 gesloopt. Onze woning kort nadat
we naar Petten-dorp verhuisd waren.

Nu is daar een parkeerplaatsje. In het huis bij het café
heeft jarenlang de weduwe Keppel gewoond, die
verkocht zeepieren als bijverdienste.

Piet Schager, 2009.



Tekening noodwoningen Petten.
Tekenaar onbekend.
Strandtent Petten
De strandtent van voor de oorlog
deed nu dus weer dienst als café.
WOB - PS 4
v.l.n.r.;

Piet Kooij (1905-1972), Jan Bellis (1916-2011),
Flip de Graaff (1914-2004), Jan Schager (1909-1981).
Bij tafel op de voorgrond Jaap de Beurs (1912-1991) en
in de deur Piet Vriesman (Piet Kaatje), rest onbekend.

Uit privé collectie.
WOB - PG 1 Hiernaast een foto, uit ca. 1963 richting dijk, met nog-
maals het huisje van mevrouw Keppel.








Het huisje van Jansje Keppel-Kater, aan de Noorder-
hazedwarsdijk 1, moest na haar overlijden worden
gesloopt, omdat het helemaal 'op' was.

Schager Courant, september 1978.
Uit privé collectie.
WOB - PR 1
Foto van ca. 1950. Jongetje met hond zou Piet Roozing kunnen zijn.

In dat vierkante huis (oud poortwachtershuis van de Sint Willibrordus-
stichting uit Heiloo) woonde de familie Kees Quak.
Later woonde hier ome Gerrit Saparow.
WOB - DK 2 -2 WOB - PR 2
Barakken ca. 1950.

Hier woonden toen de families Van Rijsinge, Metselaar en Driesse.

Uit privé collectie.


Zou die jongen met fiets Herman Bisschop kunnen zijn???
met achterop Piet Blom???
Uit privé collectie. Uit privé collectie. .
WOB - DK 2 - 1
Uit privé collectie.
WOB - CdL 1
Hierboven Wim de Leeuw met Aagje Jansma en Douwe
en Nel Borsch.

Hiernaast nogmaals Aagje Jansma en Wim de Leeuw.

Foto's zijn gemaakt in het voorjaar van 1946.

Deze barak van Klaas Jansma en Antke van der Laag zou
later het museum "De Dijk te Kijk" worden.
WOB - CdL 2

Uit privé collectie.

Uit privé collectie.
WOB - TG Deze foto staat ook op de database van het Zijper Museum
onder nummer 5249.

Beschrijving van deze foto;

Dit is voor het huis van noodwoning nummer 1 en de man
op de foto is dhr. Telleman. De familie Rueter woonde op
nummer 2, de tweede deur op de foto, rechts.
Dhr. Telleman had toen een geit en die was in het kleine
schuurtje, rechts op de foto.
Deze foto is genomen in 1951, vlak voordat dhr. Telleman
overleed.

Noodwoning op de Zijperdijk.

Hermanus Telleman (1871-1949) ???
De Zijper Historie Bladen
(ZHB 2003-03)


Titel : Zomaar een houten huisje.....
Auteur(s) : P.T. (Piet) Klant

De Zijper Historie Bladen
(ZHB 2014-02)


Titel : De noodwoningen in Petten
Auteur(s) : Piet Glas
Uit privé collectie.
                 
30-11-1946
Katwijkse stoomtreiler op de Hondsbossche
Zeewering gevaren. Bemanning gered


(Van onzen specialen verslaggever)

Bij helder weer is donderdagavond om half zeven de Kat-
wijkse stoomtrawler "Dirk KW 157" in volle vaart op de
Hondsbossche Zeewering bij Petten gevaren.
De voltallige bemanning, dertien koppen, is door mannen
van de Noord-Zuidhollandse Reddingmaatschappij met
het wippertoestel van boord gehaald.

In het nood-café van Hendrik Vriesman, onder aan de
Hondsbossche, heerst als wij binnenkomen een gemoe-
delijke stemming. Redders en geredden zitten er door-
heen en drinken een glaasje op de goede afloop.
Maar schipper Maarten van Duin heeft geen tijd om na
te kaarten over de schipbreuk. Hij denkt aan zijn schip
en staat druk te telefoneren met de bergingsmaatschap-
pij Wijsmuller over het vlotslepen van de gestrande traw-
ler. Des ochtends zal onmiddelijk een poging worden
gedaan, zo wordt afgesproken.

Bij de snorrende kachel zit het enige slachtoffer van de
redding: toen hij in de "broek" van het wippertoestel zat,
zwiepte de lijn wat door en haalde hij natte voeten. Voor
het overige is iedereen zo droog als een kurk op de
vaste wal aangeland.

"Ik had het niet verwacht, zegt de tremmer Van Beelen.
Net had ik mijn wacht gelopen en was ik naar het voor-
onder gegaan om een stuk vlees te halen, toen het schip
in volle vaart over de keien van de zeewering schoof. We
zitten vast, dacht ik, maar waar we eigenlijk waren, daar-
van had ik geen idee! De boot schommelde als een tol
heen en weer. De machine sloeg met volle kracht achter-
uit, maar dat maakte alleen, dat de schroef aan diggelen
sloeg".

"Kompas moet afwijking hebben gehad".

Schipper van Duin begrijpt het ook niet. "Het kompas
moet een flinke afwijking hebben vertoond", zegt hij.
De "Dirk" was na veertien dagen vissen zijn vangst -
270 kisten - in Grimsby aan de markt gaan brengen.
Vandaar werd rechttoe rechtaan koers gezet naar
IJmuiden, waar de KW 157, een treiler van de rederij
Parlevliet, om een uur of negen had moeten aankomen.
Maar om half 7 eindigde de reis, naar de schipbreuke-
lingen bij aankomst op de wal bleek, bij Petten.
Het is merkwaardig , wat een mens in nood, bij een
brand of ........... bij een schipbreuk, het eerst grijpt om
te redden. Vóór de geredde vissers op tafel liggen
doosjes Players en Engelse chocoladerepen. Eén
heeft een rose zijden onderjurk uitgespreid, voor zijn
vrouw..........!
Nu zijn de angstige momenten alweer vergeten en
beramen plannen om, als het water gevallen is, hun
spullen van boord te halen, die zij inderhaast niet kon-
den meenemen.

"Hoe de redding verlopen is?" vragen wij oud-burge-
meester Eriks van Petten., commissielid van de
N.Z.H.R.M., terwijl Hendrik Vriesman, die glimt van de
ongewone drukte, nog eens inschenkt. "Dat ging won-
der vlot, zegt de oud-burgemeester. Als de lijn van het
wippertoestel eenmaal goed zit, gaat de rest vanzelf.
Om half tien haalden we den eersten man uit de "broek"
en zo volgde er elke vijf minuten eentje. Om een uur of
half elf stapte schipper Maarten van Duin als laatste op
de keien van de wering. Veel gemak heeft men bij de
redding ondervonden van de hulp van den chauffeur
Klaas Wijn, die hier ook tussen de geredden zit. Klaas
is met zijn zware truck boven op de dijk gereden en
heeft met zijn koplampen de gestrande treiler in het
zonnetje gezet
Op de glooiing van de Hondsbossche Zeewering is
het donkerder dan in de zwartste verduisteringsdagen.
Alleen de zee licht met een groenige glans, een uitzon-
derlijk verschijnsel in deze laat-november-nachten.

Wij glibberen langs de lijn van 't wippertoestel omlaag,
naar waar heel vaag de omtrekken van de "Dirk" zich
uit de golven losmaken. Het blijkt, dat de trailer, die
eerst dwars over een pier zat, er nu door de golven
overheen is getild. Hij ligt nu op het zand, loodrecht op
de kust, een meter of tien, vijftien van ons vandaan. De
schipper gromt wat in zijn baardstoppels. Hij is bang,
dat deze verplaatsing de "Dirk" geen goed heeft gedaan.
Maar dat zal de dag van morgen wel leren. Er kan nu
toch niets worden gedaan. Dies glibberen wij terug,
over de dijk, naar Hendrik Vriesman.

De mannen zitten er nog te wachten, vastbesloten om
als het even kan, hun eigendommen van boord te halen.
Een paar hebben haast en willen er met een vlet op af.
Maar de anderen steken nog een Player op, heffen het
glasje nog eens. Omdat oud-burgemeester Eriks van-
daag zeventig is geworden, omdat de chauffeur Klaas
vandaag vijf jaar getrouwd is, omdat Hendrik Vriesman
met deze dertien het getal van 44 geredden heeft be-
reikt. En dan nog maar eens op de redding. Want de
zee is goed, maar de vaste wal kan wel eens beter zijn!
Bemanning Dirk
De leden der bemanning van de getrande stoomtrailer,
om de kachel geschaard, blijken nogal schik in het geval
te hebben. Hoe kan het anders als je er - op één na, die
een paar natte voeten haalde - zonder kleerscheuren en
natte pakken bent afgekomen!
Voor foto's van de "Dirk", zie de rubriek K.N.R.M. op deze site.
                 
WOB - School - TG 3

Op de foto links v.l.n.r.:

Arie Dirk (Arie Dik) van Rijswijk (1939)
Jacob (Jaap) Quak (1939-2002)
Herman Philippus (Herman) de Graaff (1940)

Jacobus Pieter (Ko) Geensen (1898-1971)

Pieter (Piet) Schager (1940)
Jan Haster (1938-2020)

WOB - School - TG 4
Herman Philippus (Herman) de Graaff (1940)
Jacob (Jaap) Quak (1939-2002)
                 
Uit privé collectie. Uit privé collectie.
WOB - School - TG 1 Jacobus Pieter (Ko) Geensen (1898-1971) begon zijn
onderwijzersloopbaan in Terneuzen. In 1920 aanvaardde
hij een benoeming  in Egmond aan Zee.

WOB - School - TG 2
Uit privé collectie.

1925-08-13 AC, pagina 6 - Benoeming J.P. Geensen tot hoofd O.L. school te Petten

Alkmaarsche Courant, 13-08-1925.
WOB - School - TG 5
Uit privé collectie.

Jacobus (Ko) Breed (1936-2009)
?? , misschien Gerrit Floris (Gert) Kramer (1938-ca.1997)
Pieter (Piet) Schager (1940)
Jan Haster (1938-2020)
Arie Dirk (Arie Dik) van Rijswijk (1939)

Onder het toeziend oog van Jacobus Pieter (Ko) Geensen
(1898-1971).

Waarschijnlijk de 4e klas van het schooljaar 1949/50.

Uit privé collectie.
                 
WOB - PS 6

1. Meester Jacobus Pieter (Ko) Geensen (1898-1971) 13. Maarten Vriendjes (1933) 24. Klazina Jacoba (Klazien) Bakker (1938)
2. Juf Cornelia Wilhelmina Berendina (Corrie)  14. Greta (Gre) Bakker (1938) 25. Elisabeth (Lies) Quak (1934-2015)
Vriesman-ter Brugge (1912-1995) 15. Aris Dirk (Aris) van der Vlies (1933) 26. Pieter (Piet) Schager (1940)
3. Gretha (Gre) Snip (1931-1998) 16. Cornelia Sinette (Corrie) Bakker (1935-2005)
27. Jan Haster (1938-2020)
4. Grietje (Iet) van Essen (1933) 17. Marianne Nelletta (Marjan) de Ruiter (1936-1998) 28. Alida (Lyda) Bouwen (1937)
5. Nelly (Nel) de Goede (1933-2014) 18. Emmi Klazina (Emmie) Bellis (1935-2018) 29. Gerard Haster (1935-2010)
6. Jacoba (Coby) Quak (1933) 19. Iefle Rademaker (1936) 30. Simon Pieter Nicolaas (Simon) de Ruiter (1936-1960)
7. Geertruida (Truus) Quak (1931-2012) 20. Anna Willy (Annie) Bakker (1933-2021) 31. Jacob (Jaap) Quak (1939-2002)
8. Catharina (Tiny) Ploeger (1934) 21. Gerrit Floris (Gert) Kramer (1938-1999) 32. Lourentius (Loek) Smiers (1939-2022)
9. Dirk Vorst (1934-2020) 22. Jacobus (Co) Breed (1936-2009) 33. Nelly (Nel) van der Vlies (1939)
10. Cornelis Johannes (Cor) Jonker (1933-2017) 23. Janny Nelly (Jannie) den Das (1939) 34. Pieter (Piet) van der Vlies (1935-2014)
11. Gerrit Cornelis Jan (Gert) Bakker (1932-2009)
12. Christiaan (Chris) Vorst (1935-1997) Schoolfoto, leerlingen uit alle klassen, O.L. School Petten (1946).

Foto is waarschijnlijk kort voor de kerstvakantie in 1946 genomen in het lokaal van de hoogste klassen.

Sommige leerlingen die op latere foto's voorkomen zoals Fien Helder en Herman de Graaff hebben de

eerste jaren in Burgerbrug op school gezeten, omgekeerd zijn er ook van deze groep weer leerlingen

vertrokken, zoals broer en zus de Ruiter en Loek Smiers.

Uit privé collectie.
                 

Schoolfoto O.L. School Petten (1952), hoogste klassen.

Bovenste rij v.l.n.r.:

Arie Dirk (Arie Dik) van Rijswijk (1939)
Pieter (Piet) Schager (1940)
Jacobus (Co) Breed (1936-2009)

Jacobus Pieter (Ko) Geensen (1898-1971)

Gerrit Floris (Gert) Kramer (1938-1997?)
Jacob (Jaap) Quak (1939-2002)

Middelste rij v.l.n.r:

Lavina Trijntje (Fien) Helder (1940-2017)
Alida (Lyda) Bouwen (1937)
Klazina Jacoba (Klazien) Bakker (1938)
Dieuwertje Guurtje (Diet) Vriesman (1939)
Greta (Gré) Bakker (1938)

Onderste rij v.l.n.r.:

Janny Nelly (Jannie) den Das (1939)
Charlotta (Loes) den Uil (1939-1972)
Nelly (Nel) van der Vlies (1939)
Herman Philippus (Herman) de Graaff (1940)
Jan Haster (1938-2020)

Op de achtergrond de barakken.

WOB - PS 5
Uit privé collectie.
                 
WOB - Voetbal - TG Het eerste elftal van Petten, seizoen 1946/1947.

1. Nicolaas Gerrit (Niek) Zwakman (1919-2000)

Grensrechter.

2. Adolf Johan (Dolf) Kohnhorst (1918-1983)

3. Jan Vriesman (1916-2004)

4. Hendrik (Henk) Vriesman (1925-2006)

Moest tijdens het seizoen als soldaat naar Nederlands-
Indië.

5. Johannes Antonie (Jan) Geensen (1925-2022)

6. Johan (Jo) Eriks (1911-2004)

Is later geëmigreerd naar de VS.

7. Lourens (Lou) van Buuren (1920-2008)

8. Dirk Jacob (Dirk) Manneveld (1919-2012)

9.  Jacob (Jaap) Vriesman (Jaap van Antje) (1916-1998)

10. Cornelis (Cor) Kossen (1921-1987)

11. Jacob Pieter (Jaap) Boontjes (1915-2008)

12. Jacob Nanne (Jaap) Raven (1914-2004)

13. Jacobus Pieter (Ko) Geensen (1898-1971)

Veruit de oudste speler van dit elftal.

Waarschijnlijk is Jaap Raven hier de reserve-keeper.


Uit privé collectie.
TOP

De wederopbouw van Petten

ir. Else F. van den Ban

Maandblad ‘Noordholland’, 6de jaargang nr. 3,
maart 1961, pagina 37-64.

Aan de noodzaak van herbouw van het dorp, bestond
geen twijfel. De dijkwerkers van de Hondsbosse en 
Pettemer zeewering moesten hier opnieuw met hun
gezinnen en de erbij behorende verzorgende bevolking
(in winkels. werkplaatsen. school, hotel, café enz.)
huisvesting vinden.

Reeds tijdens de oorlog werd daarom door het bureau
van de provinciale commissie voor de gemeentelijke
plannen van de provinciale planologische dienst onder
mijn leiding met het wederopbouwplan begonnen. Na
de bevrijding en de toen pas mogelijke goede terrein
opneming ter plaatse werd de eerste schets omgewerkt
tot het later uitgevoerde plan. Bij het overleg met de
stedebouwkundig adviseur van de minister voor weder-
opbouw en volkshuisvesting (dr. ir. P. Verhagen) vond
het plan instemming en kort na de bevrijding werd het
als één der eerste wederopbouwplannen goedgekeurd
en wel als plan voor een geheel nieuw dorp, door de
ministerraad.

Bij de opzet van het plan is uitgegaan van een aantal
beginselen: 

1e Het nieuwe dorp zou mooier moeten zijn dan het 
oude en de huizen beter dan zij vroeger waren. 
Het oude Petten had, ondanks de bekoring van zijn 
eenvoud, nuchter bezien een weinig gunstige ligging
en structuur: drie evenwijdige oost-west lopende
straatjes vlak onderaan en loodrecht op de hoge
zeewering. aan de noord-, oost- en zuidkant begrensd
door vlakke weilanden, dus wind van alle kanten en
als gevolg van de sterke, zoute zeewind zonder enige
beplanting behalve boksdoornhagen. 

Maquette wederopbouw Petten 4
Het resultaat is het op bovenstaande kaart afgebeelde dorpsplan, waarbij bet dorp is gesitueerd op een afstand
van 4 à 500 m of 5 à 6 minuten gaans van de Zijperzeedijk tegen de Spreeuwendijk aan en achter de te bebos-
sen duinwal op de uitgekomen grond van tot een vijver en een ijsbaan vergraven tankgracht.

                 Uit privé collectie.                                                          Foto maquette wederopbouw Petten 4.
De woontoestanden waren ook niet best: de meeste
huizen zonder eigen erf of tuin, rug aan rug tegen elkaar gebouwd, dus voor de helft met alleen ramen
op het noorden. Zowel doelmatigheid als architecto-
nische en stedenbouwkundige schoonheid waren ver
te zoeken.

2e Het nieuwe Petten zou een werkelijk dorp moeten 
zijn. Niet een paar straatjes met woningen, winkels en
werkplaatsen en verderop ook nog op allerlei plaatsen 
wat: verspreide groepjes gebouwen en reeksen losse
huizen als lintbebouwing langs wegen en dijken, doch
een echt dorp waar de gehele bevolking bijeen woont.
Een dorp met in het midden een dorpsplein, waaraan
de winkels en bijzondere gebouwen een duidelijk in het
oog lopende plaats vinden en het dorpsleven zich af-
speelt. Daar rond omheen de woonhuizen met tuinen
en aan de buitenranden ruimte voor werkplaatsen, voor
de school met speelveld en schoolwerktuintjes, voor 
een ook voor schoolsport te gebruiken voetbalveld en
voor een parkeerterrein.

3e De situatie van het dorp en de samenstelling van
het plan zouden zo moeten zijn, dat het dorp de beko-
ring zou krijgen van een luwe, beschutte plek in het
ruwe klimaat van dit vlakke lage land met zijn vele
wind en storm. In het bijzonder het dorpsplein zou zo
veel mogelijk buiten de wind moeten liggen. niet al-
leen ter wille van de bewoonbaarheid van het dorp,
maar ook om er enige kans te hebben op wat boom- 
beplanting, dus ter wille van een aantrekkelijk aanzien.
Wederopbouw van door Duitsers compleet gesloopt Petten begon 75 jaar geleden
NH Nieuws, 16 januari 2022, door Matthijs Gemmink.
Reportage - Kustdorp in 1943 gesloopt voor Duitse verdedigingslinie , en werd na de oorlog weer opgebouwd.
Door Marie-Thérèse Roosendaal.
Hoe Petten van de kaart verdween.
De Telegraaf, zaterdag 1 mei 2021.


- De wederopbouw van Petten.

- Wanneer worden de eerste huizen gebouwd?

 - De eerste 15 huizen toegewezen.

 - Mej. v.d. Ban zal de eerste steen leggen.

==============================================

De volgende 14 foto's  komen ook weer uit een privé
collectie. De foto's zijn genomen van augustus 1948
tot februari 1949.
WOB - AK 01 WOB - AK 02
Einde kunstduinen, Spreeuwendijkzijde, genomen naar de Pettemer Zeewering. Einde eerste tankval, aan de kant van de Spreeuwendijk.
WOB - AK 03 WOB - AK 04 WOB - AK 05
Einde eerste tankval, aan de kant van de Spreeuwendijk.

Einde kunstduinen, Spreeuwendijkzijde, genomen naar de Pettemer Zeewering.
Vergraven van de tankvallen, ophogen kunstduinen, huis 
met de drie schoorstenen is Singel 1 en 3.
Rechts achteraan de Muiweg en Middelweg.
WOB - AK 06 WOB - AK 07 WOB - AK 08

Uitgegraven Singeltje met zicht op Spreeuwendijk en
Korfwater.

Huis rechts is Singel 1 en 3. Achtergrond Camping Corfwater met bunkers.

Huis voor is Singel 1 en 3. Eerste bewoners Martje Snip op
nr. 1 en Pieter Glas op nr. 3.
Gebouwd door aannemer Jan Glas uit Heiloo.

WOB - AK 09 WOB - AK 10 WOB - AK 11

Muiweg, daarachter Middelweg.

Het huis links is de Hondsbosschestraat 6. Op het duin het in de oorlog gespaarde huisje achter de tennisbaan.

Einde van het Singeltje, bij de waterzuivering met zicht op de Hazedwarsdijk/Zijperdijk.

WOB - AK 12 WOB - AK 13 WOB - AK 14

Einde van het Singeltje, bij de waterzuivering met zicht op de Hazedwarsdijk/Zijperdijk.

Ophogen van de kunstduinen.

Ophogen van de kunstduinen.

WOB - HWVP - De eerste steenlegging - TG  1 WOB - HWVP - De eerste steenlegging - TG  2 WOB - HWVP - De eerste steenlegging - TG  3
Burgemeester Breebaart. Pieter (Piet) Vriesman (1918-2008). Zoon Hendrik (Henk) Vriesman.
WOB - HWVP - De eerste steenlegging - TG  4
Eerste steenlegging "Het Wapen van Petten", 22-01-1951.

Deze eerste steen werd gelegd door Hendrik (Henk)
Vriesman, de zoon van Pieter (Piet) Vriesman (1919-2008)
en Cornelia Wilhelmina ter Brugge (1912-1995).

Foto's uit privé collectie.
WOB - HWVP - De eerste steenlegging - TG  6
1. 11.

Burgemeester van Zijpe, Dirk Breebaart (1899-1983)

2. Klaas Jansma (1890-1973) 12.

Cornelia Wilhelmina Berendina Vriesman-ter Brugge
(1912-1995)

Groepsfoto eerste steenlegging. 3.

Cornelis (Cor de Breem) Vriesman (1877-1962)

13.
4. 14.

Cornelia ter Brugge-de Blauw (1890)

Hier waren toen ook aanwezig: 5.

Jacob Timmerman, klein?

15.

Roelof ter Brugge (1886)

 - Gemeentelijk directeur openbare werken.

6. 16.

 - Directeur wederopbouw P. Spijker

7. 17.
8.

Jan Rijs, klein?

18.
9.

Hendrik Vriesman (1888-1956)

19.

Geertruida Aaltje Geensen (1922-1991)

10.

Dirk de Leeuw, klein?

20. Hendrik (Henk) Vriesman
WOB - HWVP - De bouw - TG 01 Op deze serie foto's zien we verschillende fasen tijdens
de bouw van "Het Wapen van Petten".


Foto's komen uit een privé collectie.


WOB - HWVP - De bouw - TG 02
WOB - HWVP - De bouw - TG 03
01-02-1951 01-02-1951 01-02-1951
WOB - HWVP - De bouw - TG 04 WOB - HWVP - De bouw - TG 05 WOB - HWVP - De bouw - TG 06
01-02-1951 16-02-1951 16-02-1951
WOB - HWVP - De bouw - TG 07 WOB - HWVP - De bouw - TG 08 WOB - HWVP - De bouw - TG 09
20-02-1951 20-02-1951 20-02-1952
WOB - HWVP - De bouw - TG 10 WOB - HWVP - De bouw - TG 11 WOB - HWVP - De bouw - TG 12
28-02-1951 28-02-1951 01-05-1951
WOB - HWVP - De bouw - TG 13 WOB - HWVP - De bouw - TG 14 WOB - HWVP - De bouw - TG 15
01-05-1951 01-05-1951 01-05-1951
TOP
Het vroeger bestaande sterke gemeenschapsleven on-
danks de daarvoor zo ongunstige omstandigheden, was
een reden te meer om daarvoor thans gunstiger voor-
waarden te scheppen.
Bovendien heeft luwte praktische voordelen: zij komt aan
het gewas in de tuinen ten goede, de onderhoudskosten
van de gebouwen worden kleiner en meer aantrekkelijk-
heid van het dorp doet het aantal zomergasten toenemen.

Dit alles betekende dat het dorp niet op zijn oude plaats
moest terugkomen vlak achter de hoge zeedijk, waar
soms het schuim van de golven overheen slaat en vrijwel
altijd zoute wind door de straten blaast, waar de huisvrouw
de was niet droog kan krijgen en in de tuinen niets groeien
wil, doch op enige afstand er van, onder de beschutting
van de duinen aan de noordkant, waar de natuur geholpen
kon worden door aan de westkant de uitgekomen grond
van de tankgracht te vervormen tot een duinwal.

Het betekende voorts dat het merendeel der straten niet
meer oost-west, doch zoveel mogelijk noordwest-zuidoost
moest komen te lopen en eveneens het dorpsplein, dat
bovendien ware te begrenzen door aaneengesloten be-
bouwingen.

4e De opzet van het wederopbouwplan en de structuur van
het nieuwe dorp zouden latere vergroting mogelijk moeten
maken, m.a.w. het plan zou moeten passen in een groter
dorpsplan.

Weliswaar leek er geen grote kans dat de behoefte aan
woonruimte sterk zou groeien in een dorp dat zijn hoofd- 
middel van bestaan vindt in het onderhoud van een zee-
dijk (in de loop der jaren schommelde bet inwonertal
steeds tussen 3 à 400 inwoners), doch de mogelijkheid
om daar in eventueel te kunnen voorzien diende te wor-
den opengehouden.

5e In bet Korfwater zou gelegenheid moeten komen,
niet alleen voor herbouw van de afgebroken zomer-
huisjes, maar ook voor de bouw van een groter aantal
ervan rondom het weiland. Het natuurschoon zou daar-
door niet noemenswaard meer worden geschaad.
Behoefte aan meer zomerhuisjes leek stellig te ver-
wachten en de bevolking zou hij het aldus uitgroeien
van het kleine dijkwerkersdorp tot een badplaatsje
wel varen. 

6e De wederopbouw van een heel dorp op een nieuwe
plaats zou als teamwork moeten worden opgezet. Reeds
bij het allereerste begin, bij de keuze van de situatie en
het maken van de eerste schetsen. zou er overleg met
een landschapsarchitect moeten zijn. 


Petten in 1955

En nog vóór het plan was vastgesteld, begon reeds de
nauwe samenwerking met ir. C. de Vassy van de directie
van de wederopbouw in Noord-Holland (en zijn rechter-
hand P. Spijker). wiens eerste taak was regeling van het
puinruimen en de financiën, en aan wiens stimulerende
invloed de snelle uitvoering van het plan voor een groot
deel te danken is. Daarna kwam het overleg met een
team van architecten en hun supervisor, ir. A. J. van der
Steur. met de rioleringsdeskundigen, met de Rijkswater-
staat, de provinciale waterstaat en Planologische dienst
en het  Hoogheemraadschap Noordhollands Noorder-

kwartier en uiteraard voortdurend en zeer intensief met
het gemeentebestuur, bestaande uit de burgemeester
mr. D. Breebaart, de wethouders C. Kok en P. J. Ott en
de secretaris J. A. de Boer, de gemeentearchitect en
een vertegenwoordiging van de Pettemer bevolking, de
zogenaamde vertrouwenscommissie, bestaande uit J. P.
Geensen, K. Jansma, Jb. Timmerman en C. Vriesman.
Jarenlang werd eenmaal per maand een bijeenkomst
gehouden en de zeer stimulerende samenwerking is
zonder één wanklank verlopen.

De luchtopname hierboven is gemaakt in 1953.

WOB - PV

Uit privé collectie.

WOB - CdL 3

Uit privé collectie.

Alle afgebroken gebouwen, waaronder 106 woonhuizen,
zijn in het dorp ondergebracht, behalve die van het Hoog- 
heemraadschap, die op hun oude, gunstig gelegen plaats,
vlak bij de zeewering bezuiden de Hazedwarsdijk terug
kwamen, en de zomerhuisjes in het Korfwater, terwijl de
kantonnier van de rijkswaterstaat zijn woning kreeg vlak
bij de peilschaal op de Zijperzeedijk bij het ontmoetings-
punt met de Spreeuwendijk, waar de duinen benoorden
Petten beginnen.

Het plan laat vergroting van het dorp tot 140 woningen
toe en deze vergroting is vastgelegd in een wettelijk
vastgesteld en goedgekeurd uitbreidingsplan. 

Voor verdere vergroting is ruimte gehouden.
PETTEN, gem. Zijpe

De bereikbaarheid van het dorp is verbeterd - zonder
dat het onnodig door verkeer wordt doorkruist - door 
de bestaande toegangsweg langs de Zijperzeedijk en
de Spreeuwendijk te verbreden en twee nieuwe toe-
gangswegen te maken, één van het zuiden af langs en
over de Zijperdijk en één van bet noorden af over de
door de Duitsers langs de voet van de duinen aange-
legde betonweg en de Spreeuwendijk. Bovendien 
voert een pad van de zeedijk via de begraafplaats 
door een lage plek in de duinwal naar het dorp.

Klokkepad

De twee hoofdwegen door het dorp zijn gericht op de
twee bestaande opritten over de Spreeuwendijk naar
het Korfwater en vandaar naar het strand, wat een be-
tere, mooiere en kortere verbinding betekent dan het 
oude dorp over het werkspoortje had. De overige we-
gen, uitsluitend voor het plaatselijke dorpsverkeer be-
stemd, hebben een duidelijk dorpskarakter.

Het langgerekte, centraal gelegen dorpsplein bevat aan
de korte noordzijde het door prof. ir. C. Wegener Slees-
wijk gebouwde hotel-café-restaurant ‘Het Wapen van 
Petten’ met een ruime feest- en toneelzaal (in het zomer-
seizoen eetzaal) en de nodige vergaderruimte. 

Het Wapen van Petten

Aan de zuidzijde de door ir. A. J. van der Steur gebouw-
de kerk, aan de lange westzijde een aaneengesloten rij
woon-winkel-huizen, de Boerenleenbank en de PTT en
aan de oostzijde een eveneens aaneengesloten rij wo-
ningen met aan het noordeinde het VVV-gebouwtje
(ook voor andere doeleinden gebruikt) en een politie-
post en aan het zuideinde ruimte voor een pension. 
 

Het Wapen van Petten
Opening "Het Wapen van Petten", 28-07-1951.
Dorpsplein met zonnewijzer, gedenknaald en kerk Een gedenknaald herinnert aan het driemaal herbouwen
van het dorp, terwijl een zonnewijzer een gift is van de
familie van de laatste burgemeester van Petten, Eriks
(vóór Petten met Zijpe werd samengevoegd), op wiens
grond Petten herbouwd.
De Zijper Historie Bladen
(ZHB 2007-02)
Uit de speelwagen (1950)

Titel : Een monument voor Petten
Auteur(s) : Jaap Kruizinga
Dorpsplein westzijde
Dorpsplein met gedenkteken Monument op het Plein 1945
Op 20 oktober 1947 werd dit gedenkteken, opgetrok-
ken uit stenen van de vroegere (in de oorlog gesloopte)
kerk, onthuld door de commissaris van de Koningin in
de provincie Noord-Holland. Het monument, geplaatst
op het toekomstige dorpsplein, heeft vier teksten op de
vier zijden:

Zuidkant.
   
In 1421 werd Petten door de zee verzwolgen en verder
in het land weer opgebouwd.

Oostkant.
Dit gedenkteken werd opgetrokken van stenen van de
vroegere kerk.

Noordkant.
In 1943 werd Petten door de Duitsers afgebroken.
In 1947 werd het vierde Petten gesticht.

Westkant.
Een deel van het dorp moest in de 18e eeuw voor
de zee wijken, en nieuwe kerk werd daarbij gesticht.

Ontwerper was Ir. A.J. van der Steur.

Uit: Monumenten en bezienswaardigheden in de gemeente
Zijpe, aflevering 4, gedenktekens, L.F. van Loo.
Alle woningen zijn met het oog op het bewerken van de
tuin ook aan de achterkant bereikbaar gemaakt, hetzij
van een weg, hetzij van een pad af. Over het algemeen
zijn de schuren als onderdeel van de woningen in- of
aangebouwd en niet los in de tuinen geplaatst of als
‘staartjes’ achter de woningen. De erfafscheidingen be-
staan uit hagen en het is een vreugde te zien hoe lang-
zaam maar zeker die hagen groeien en de tuinen elk
jaar mooier worden. Jammer is, dat de in 1954 door
de schoolkinderen langs het plein geplante bomen de
lange strenge winter van 1956 niet hebben doorstaan,
zodat en opnieuw geplant zal moeten worden. Be-
noordoosten de school is tussen het voetbalveld en
de Zijperdijk ruimte voor kamperen met trektenten.


P-4 641

Kamperen in de duinen achter de tennisbaan. Het huis
tegen de dennen links, ‘Dennenlust’ M 72, van Cees
(Cornelis) Vriendjes (zie hierboven) en de huisjes rechts
op de Zijperdijk zijn in de oorlog blijven staan.
WOB - TG - Kamperen in de duinen achter de tennisbaan
Uit privé collectie.
P-4 277 WOB - School - TG 7 WOB - School - TG 8
Uit privé collectie. Uit privé collectie.
WOB - TG - Oostend1 (1) WOB - TG - Oostend1 (2) Hier links het nieuwe huis van meester Geensen aan het
Oostend nr. 1.
Uit privé collectie. Uit privé collectie.
WOB - TG - Meester Geensen, juf Vriesman en meester Verkaik
Meester Geensen, juf Vriesman en meester Verkaik.
WOB - School - TG 6
De nieuwe O.L. School.
Uit privé collectie.
Uit privé collectie.

Het parkeerterrein ligt aan de noord oostkant van het
dorp vlak bij de Spreeuwendijk en één der opritten naar
het Korfwater en de strandweg en dicht bij het voetbal-
veld, het kampeerterrein en het dorpscentrum, zodat het
voor veel verschillende soorten bezoekers geschikt is.

De bestaande begraafplaats is gehandhaafd en om-
geven door een muurtje, gebouwd van de stenen der
gesloopte huizen in de verwachting. dat daardoor be-
planting van de graven beter gelukken zal.
Reden voor het ontwerpen van veel verschillen in aard
en grootte van de woonhuizen is er in Petten niet. De
welstand van de bewoners ontloopt elkaar weinig. Wel
zijn er grotere en kleinere gezinnen, doch bij een klein
inwonertal zijn de percentages van de onderscheiden
gezinsgrootten aan sterke wisselingen onderhevig, zo-
dat de vroegere en de tegenwoordige toestand geen
maatstaven geven voor de toekomst. Bovendien heeft
men hier neiging tot het bezit van een eigen huis; ver- 
huizingen komen niet of zelden voor. Een indeling in
soorten woningen is dan ook in het plan achterwege
gelaten, terwijl bij het overleg over de herbouw met belanghebbenden gestreefd is naar een groot percen-
tage woningen voor normale gezinnen. Wel is voor het
merendeel de indeling geschikt gemaakt voor bet ge- 
bruikelijke verhuren van een gedeelte van bet huis aan
zomergasten, die in de toekomst nog wel zullen toene-
men, gezien de groeiende neiging tot recreatie aan
zee, het mooie zij het smalle duingebied benoorden
het dorp en de rust van de wijde vergezichten rondom.

Voorts is bewesten het dorpsplein tegen de duinwal
aan voor een groep kleine woningen voor aan hun
geboorteplaats gehechte bejaarden een beschutte
en aantrekkelijke situatie gevonden.

De gesloten vorm van het dorp in tegenstelling tot de
vroegere meer verstrooide bebouwing leidde tot meer
behoefte aan en betere mogelijkheden voor riolering
en een inrichting voor rioolwaterzuivering. In overleg
met het Rijksinstituut voor zuivering van afvalsater
(ir. J.H. A. Schaafsma) en bet ingenieursbureau E. 
Noorman werd een opzet met gescheiden rioleringen
voor hemel- en afvalwater gekozen, terwijl rondom
het dorp een sloot werd gegraven.

Teneinde enerzijds eentonigheid door een te gelijkvor-
mige architectuur te vermijden en anderzijds te ontgaan
dat door te grote verscheidenheid in een zo klein dorp
een onrustig dorpsbeeld ontstaat, is de herbouw ge-
schied door een team van 6 á 7 architecten met ver-
wante opvattingen onder leiding van de supervisor,
die begonnen zijn met harmonisch bij elkaar aanslui-
tende vóór-ontwerpen te maken. Dit waren de toen nog
jonge architecten J. Bleeker, G. Drexhage, W. A. van 
Gogh, J. H. Roggeveen, C. W. Schaling, L. H. P. Water-
man en ir. C. Wegener Sleeswijk, waarvan J. H. Rogge-
veen later afviel.

De woningen zijn praktisch en in veel opzichten modern
van indeling, doch de architectuur is ‘traditioneel’. Voor
nieuwe experimenten leenden zich noch de herbouwen-
de bevolking noch het klimaat, terwijl ook de tijd, za vlak
na de bevrijding daarvoor niet rijp was. Wel is het jam-
mer, dat door de schaarste aan materialen niet een zo
sterke architectonische eenheid kan worden bereikt als
in de gedachten van de ontwerpers had geleefd.
De losser van elkaar staande zomerhuizen in het be-
schutte Korfwater vertonen een grotere verscheidenheid
van architectuur.

Het nieuwe Petten heeft - ondanks de noodzaak het te
doen verrijzen onder de ongunstige naoorlogse omstan- 
digheden en in slechts enkele jaren, zodat het alleen 
maar spiksplinternieuwe gebouwen uit de jaren 1945 -
’50 en niets van een historische groei kan vertonen -
niet, zoals zovele hedendaagse dorpsuitbreidingen het
karakter van een stadswijk gekregen. Het is een wer-
kelijk dorp geworden met een duidelijke dorpssfeer, 
waar de bevolking zich thuis voelt en dat bovendien als
badplaats reeds een goede naam heeft gekregen, zelfs
in bet buitenland.

Slechts het groen is nog te zeer beperkt. De in het dorp
nagestreefde luwte is nog niet geheel bereikt; dat wacht
nog op bebouwing van enkele lege plekken of tochtga-
ten, in de west- en oostwand van het dorpsplein en op
het daarna aanbrengen van meer beplanting en het door- 
groeien daarvan. Zoals bij alle stedenbouwkundige- en
beplantingsontwerpen zal het resultaat wat dit vierde dorp
Petten betreft, pas over enkele decennia zo zijn, als de
ontwerpers zich dit voor ogen hebben gehad.

TOP

BOUWKUNSIG WEEKBLAD, 67ste jaargang,
19 april 1949, no. 16. 

Orgaan van Maatschappij tot Bevordering  der 
Bouwkunst Bond van Nederlandsche Architecten. 

Woningbouw te Petten. 

G. Drexhage, Architect B.N.A.

Deze huisjes zijn werkelijk te onbelangrijk om er iets van
te zeggen. Het zijn kleine nuttigheden, zoals een waxine
theelichtje. Praat iemand over waxine theelichtjes?
Roemt iemand ze, of wijst iemand op hun gebreken?
Het is heerlijk een waxine theelichtje te zijn, in stille ex-
tase te branden met een zachte vlam onder een potje
met geurige thee. 
Weldoen en je eigen pit opbranden in een glaasje ge-
smolten vet. Weldoen en niet kletsen. Vooral niet over
kunst. Deze huisjes zijn kleine nuttigheden, waar het Pet-
tense leven zicht in afspeelt. Petten is geen Parijs, geen
lichtstad. Meer een eenvoudig theelichtjes-dorp ergens
in de duinen. Enige opwinding gaf deze week de Minis-
ter van Wederopbouw, die er een bezoek heeft gebracht.
Op dit sensationele gebeuren moet Petten weer een
eeuw teren.

Weet u wat fijn is? In een wezenlijk klein huisje te wonen.
Dat is iets prachtigs. Maar de beoefening van de bouw-
kunst baart weinig wezenlijk kleine huisjes. Meest alle-
maal verkleinde grotere huisjes, en dat is de pest van
de huizenbouw, eigenlijk ook van de hele Volkshuisves-
tingdienst, N.V., G.m.b.H., Ltd., Pac..

Acht en negentig procent van de bevolking van de be-
schaafde landen leeft “verkleind”. Dus altijd benauwd.
Burgermensen doen en ondergaan alles op verkleinde
schaal van het grotere.

Hebt u wel eens een echte burgertrouwerij gezien?
Moet u eens naar het stadhuis gaan. Daar trouwt men
“verkleind” vorstelijk. Moet u eens opletten. Een sluier
met een sleep van tule in plaats van kant, een insigne
van een voetbalclub in plaats van de Orde van de Kou-
senband en met als de immanente waarheid achter alle
dingen een heerlijk ruime slaapkamer met een licht fris
behangetje. Waarom een ruime slaapkamer? Vraagt
een waxinepitje een ruimer stoofje om beter te kunnen
gloeien onder zijn heerlijk hete potje.



De arbeiderswoningbouw is de verkleining van de
kleine burgerwoning, deze is de verkleining van de
middenstandswoning (ook iets zaligs!) die weer af-
gekeken is van het grote stadhuis en in de verte komt 
het buiten van de Zegepralende Vecht, en ten Zuiden
van de Moerdijk Grand Trianon.

Het is Van Anrooy  geweest, die in 1918, dertig jaren
geleden, een ontwerp liet zien van een arbeiderswoning. 
Een echt klein huis, karakteristiek klein, maar in zijn klein-
heid vol van eigenwaarde en trots. Een huisje, volgens de
toelichting van de ontwerper voor een arbeider, die ook
’s Zondags arbeider wilde blijven. Denk eens in. Het ont-
werp vond maar matige belangstelling. Van Anrooy had
de lucht – ook niet handig – boven-dien nog groen ge-
kleurd ook.

Hoeveel van de 50.000 woningen na de bezetting ge-
bouwd, tonen in plaats van een verschrompeling van
een model groter, haar kleinheid als een schone bloei
van het wezenlijk kleine.

Moet ik nu waarlijk van de kleine huisjes te Petten nog
meer zeggen?

 J.P.M.

 

Bouwkundig Weekblad nr. 1 Bouwkundig Weekblad nr. 2 Bouwkundig Weekblad nr. 3
WOB - TG - Nevenpad WOB - HWVP - TG
Uit privé collectie.
WOB - TG - Singel, van Bellismonument tot Nevenpad
Uit privé collectie - Nevenpad. Uit privé collectie - Singel, van Bellismonument tot Nevenpad

Pettemers nemen bezit van Petten

De sfeer van het oude dorp

Het nieuwe valt mee!

Petten, voor de zoveelste maal uit de as herrezen, kent nu
een drukte welke alleen kan worden vergeleken met die uit
de droeve evacuatiedagen. Toen, gelijk nu, was het één af
en aanrijden van auto’s, wagens en karren. Het verschil is
echter, dat terwijl toen de gezichten overal even somber
stonden, men nu overal wordt begroet met een vrolijke lach.
De oude bevolking neemt bezit van het nieuwe dorp.

Dat oude dorp! Mooi was het niet, integendeel. Maar het
had iets eigens, iets aparts, iets wat men nergens terug
vind. Die merkwaardige Pettemer sfeer was het, die maakte
dat zoveel van de vroegere bewoners eigenlijk niet zo heel
hoge verwachtingen hadden van het dorp, waarvan zoveel
architecten te pas kwamen en dat op een heel andere plaats
zou komen te liggen. Niet aan de voet van de trap, waar zich
Zondags – wanneer er geen voetbalwedstrijd was – de
Pettemers zo graag verenigden, maar in de luwte van het
dennenbos.

Het was alles zo vreemd, zo anders dan gewoon en daarvan hadden ze niet terug. 

En wat die architecten betreft, wie dacht er in Petten ooit aan
zo iemand. Moest er een huis gebouwd worden, dan ging je
naar Roozing de timmerman en dan kwam alles puik in orde.

Intussen, het is geworden, zoals het geworden is.

Het nieuwe dorp herrees en, eerst nog wat aarzelend,
meldden zich de nieuwe eigenaren en bewoners.

We geloven te mogen zeggen, dat het meevalt. De prettige
geriefelijke, lichte en luchtige woningen zijn toch wel veel
beter dan wat men vroeger had. 

De ligging – toch wel aardig bij dat bos, waarvan vroeger
altijd werd gesproken als van “de dennetjes”, maar welke
bomen nu flinke statige dennen zijn geworden.

’t Valt mee!

De ene auto na de andere komt aan, het huisraad wordt
uitgeladen en opgestapeld.

Er heerst vrolijkheid in het nieuwe Petten.

Daartussendoor klinkt het gehamer uit de huizen, waaraan
nog gewerkt wordt, een legertje van stratenmakers maakt
het wegdek in orde en doet straten ontstaan, waar de
vroegere Middel- en Achterbuurt, zelfs oude Kerkbuurt niet
aan kunnen tippen.

’t Is druk in Petten

Die drukte zal zal nog wel even aanhouden. Totdat het
dorp
is afgbouwd en alle bewoners er hun intrek hebben
genomen.

Dan krijgt het dorp ook weer een eigen sfeer. Want die
wordt er voor een goed deel opgelegd door de bevolking, 
door levende mensen.

De Pettemer, de eeuwige vechter tegen onze Noordzee,
de jutter, maar ook de man, die bij storm en ontij met de
reddingboot uitgaat, is nu eenmaal geen boer, geen mid-
denstander en geen fabrieksarbeider. Hij is Pettemer en
dat is iets aparts.

Daarom zal het nieuwe Petten straks zijn eigen sfeer heb-
ben. Wat niet wegneemt, dat velen uit het dorpje straks –
terecht of ten onrechte – nog menigmaal zullen terug den-
ken aan het plaatsje, dat ten onderging door bruut geweld
en dat ze zich zullen herinneren als een lieve dode.

De Vrije Alkmaarder, 28-01-1948.
WOB - TG - Doorkijkje naar de huidige Eriksstraat
Uit privé collectie - Doorkijkje naar de huidige Eriksstraat.




WOB - TG - Muiweg
Uit privé collectie - Muiweg
TOP

                                                      

Overige ansichtkaarten en foto's
Het vooroorlogse Petten, Hazepolder, Pettemerkluft, Korfwater, strand en de Petemer Zeewering.
Het naoorlogse Petten, Hazepolder, Pettemerkluft, Korfwater, strand en de Pettemer Zeewering.
Een fotograaf meende in 1934 deze Pettemer dorpstafereeltjes van alle dag te moeten vastleggen.
De Hondsbossche en de oude Hondsbossche stenen schutsluis te Zaandam.
Onderhoud aan de Hondsbossche en de Pettemer Zeewering.
Camperduin en het Hargergat (voor Café Camperduin en het strand; zie Hondsbossche). 
Reddingstation Petten, H.M.S. Prince George en andere strandingen.
Reactor Centrum Nederland (RCN), later Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN).

Op deze pagina staan foto's waarvan ik het Wie / Waar en/of Wanneer nog niet weet. Weet u het ?